Czy wiedziałeś, że pod Gdańskiem znajduje się wyjątkowy zabytek hydrotechniki? Zbiornik Wody Stara Orunia, będący częścią gdańskiego szlaku wodociągowego, to podziemna „wodna świątynia”, która zachwyca zarówno historią, jak i architekturą.
Wybudowany w 1869 roku, był kluczowym elementem systemu wodociągowego Gdańska i do dziś pełni rolę rezerwuaru wody pitnej.
Dlaczego jego wnętrze, przypominające gotycką katedrę, tak przyciąga zwiedzających zbiornik wody? Przekonaj się, odkrywając niezwykłą historię gdańskich wodociągów!
Budowa i znaczenie zbiornika w 1869 roku
Zbiornik Wody Stara Orunia to jeden z najstarszych obiektów hydrotechnicznych w Gdańsku, powstały w 1869 roku jako element nowoczesnego systemu wodociągowego miasta. Jego budowa odpowiadała na rosnące potrzeby mieszkańców wynikające z dynamicznego rozwoju miasta w XIX wieku.
Zbiornik został wybudowany, by magazynować wodę pitną i zapewnić jej stały dostęp gdańszczanom.
Usytuowany na wzniesieniu w rejonie Starej Oruni, zbiornik wykorzystywał naturalne ciśnienie, które umożliwiało efektywne dostarczanie wody do niżej położonych dzielnic. Taki układ znacznie zwiększał niezawodność całej sieci.
Do jego budowy użyto cegieł z cegielni w Kolibkach, znanej z doskonałej jakości materiałów. Konstrukcja oparta na symetrycznych filarach, podtrzymujących sklepienia, przypomina “wodną świątynię”. To niezwykłe wnętrze przyciąga dziś zwiedzających zbiornik wody oraz miłośników historii architektury.
Powstanie zbiornika stało się kamieniem milowym w historii gdańskich wodociągów, skutecznie eliminując ryzyko epidemii związanych z zanieczyszczeniem wód powierzchniowych. Ten wyjątkowy obiekt pozostaje ważnym świadectwem rozwoju infrastruktury wodociągowej Gdańska.
Leopold von Winter i jego rola w rozwoju wodociągów Gdańska
Budowa Zbiornika Wody Stara Orunia była wynikiem wizji Leopolda von Wintera, burmistrza Gdańska w latach 1863–1890. Jego kadencja odegrała kluczową rolę w modernizacji miasta, w tym w unowocześnieniu systemu wodociągowego Gdańska.
To właśnie za jego rządów zainicjowano projekt budowy zbiornika jako części kompleksowej sieci wodociągów.
Leopold von Winter dostrzegał konieczność zapewnienia mieszkańcom dostępu do czystej wody pitnej, co było niezbędne dla poprawy warunków sanitarnych i zdrowia publicznego.
Jego działania nie ograniczały się jedynie do budowy zbiorników, takich jak ten na Oruni. Rozwój sieci kanałów wodociągowych i ujęć wody uczynił system wodociągowy Gdańska wzorem dla innych miast regionu.
Leopold von Winter zapisał się w historii jako jeden z największych reformatorów Gdańska. Jego wkład w rozwój infrastruktury wodociągowej do dziś budzi podziw, a liczne miejsca w mieście noszą jego imię.
Projekt Eduarda Friedricha Wiebe – architektura i technologia
Za projekt techniczny i architektoniczny Zbiornika Wody Stara Orunia odpowiadał Eduard Friedrich Wiebe, niemiecki inżynier specjalizujący się w budowie miejskiej infrastruktury hydrotechnicznej.
Jego wizja łączyła funkcjonalność z trwałością, dzięki czemu zbiornik przez dziesięciolecia spełniał swoje zadanie i do dziś pozostaje imponującym przykładem XIX-wiecznej inżynierii.
Wiebe zaprojektował zbiornik jako podziemną konstrukcję złożoną z systemu komór podpartych solidnymi filarami.
Dzięki zastosowaniu wysokiej jakości cegieł z cegielni w Kolibkach, budowla wytrzymywała napór zgromadzonej wody i naturalne procesy erozyjne w gruncie.
Technologia budowy opierała się na precyzyjnych pomiarach oraz nowoczesnych jak na tamte czasy rozwiązaniach, takich jak wodoodporna zaprawa cementowa.
Zbiornik nie tylko magazynował wodę, ale również regulował jej ciśnienie w systemie wodociągowym.
Również architektura zasługuje na uwagę – symetryczne sklepienia przypominają wnętrze katedry, co nadaje zbiornikowi niemal sakralny charakter. Dziś nazywany jest często “wodną świątynią”, co świetnie oddaje wrażenie, jakie wywiera na zwiedzających zbiornik wody.
Projekt Wiebe’a stał się wzorem dla podobnych budowli i znacząco wpłynął na rozwój systemu wodociągowego Gdańska.
Cegielnia w Kolibkach – źródło materiałów budowlanych
Podczas budowy Zbiornika Wody Stara Orunia kluczową rolę odegrała cegielnia w Kolibkach, znajdująca się na granicy Gdyni i Sopotu. Zakład ten był znany z produkcji wysokiej jakości materiałów budowlanych, cenionych w całym regionie Pomorza.
Cegły z Kolibek wyróżniały się trwałością i odpornością na wilgoć, co było niezbędne w przypadku obiektów hydrotechnicznych. Ich solidność pozwoliła na stworzenie sklepienia, które wytrzymywało napór wody i osiadanie gruntu.
Cegielnia była jednym z największych zakładów w regionie, a jej produkty wykorzystywano także przy innych inwestycjach w Gdańsku.
W przypadku zbiornika na Oruni, dostarczone cegły umożliwiły realizację wyjątkowej konstrukcji, która przetrwała ponad 150 lat.
Materiał z Kolibek odegrał kluczową rolę w budowie tej podziemnej struktury, która do dziś zachwyca zarówno zwiedzających zbiornik, jak i ekspertów w dziedzinie architektury i inżynierii.
Zbiornik Wody Stara Orunia jako Atrakcja Turystyczna
Zbiornik Wody Stara Orunia to nie tylko historyczny element infrastruktury wodociągowej Gdańska, ale również popularna atrakcja turystyczna, która przyciąga miłośników historii, architektury i przyrody.
Zwiedzanie zbiornika – co warto zobaczyć?
Podczas zwiedzania można zejść do podziemi, by podziwiać unikalną konstrukcję przypominającą gotycką katedrę. Imponujące sklepienia i filary robią szczególne wrażenie w delikatnym oświetleniu, które podkreśla detale architektury.
Przewodnicy opowiadają o historii budowy zbiornika, jego znaczeniu oraz użytej w XIX wieku technologii.
Gdański Szlak Wodociągowy
Zbiornik Orunia jest częścią Gdańskiego Szlaku Wodociągowego, łączącego kluczowe obiekty związane z miejskimi wodociągami, takie jak wieża ciśnień czy inne podziemne zbiorniki wody. Szlak oferuje wyjątkową okazję do poznania historii gdańskich wodociągów i technik hydrotechnicznych.
Kapsuła czasu z 1869 roku
Podczas prac rewitalizacyjnych w latach 2016–2018 odkryto kapsułę czasu z 1869 roku, zamurowaną w jednej ze ścian zbiornika. Znalezisko zawierało dokumenty opisujące budowę i plany techniczne obiektu.
Dziś kapsuła jest wystawiona w jednym z pomieszczeń, gdzie można zobaczyć oryginalne zapiski sprzed ponad 150 lat.
Święto Nietoperzy
Zbiornik stał się również miejscem corocznego Święta Nietoperzy, organizowanego jesienią. Wydarzenie obejmuje warsztaty, prelekcje oraz nocne zwiedzanie zbiornika z przewodnikiem.
To wyjątkowa okazja, by poznać ciekawostki o nietoperzach zamieszkujących obiekt i odkryć tajemnice tego miejsca w zupełnie nowym świetle.
Nietoperze w zbiorniku – siedlisko rzadkich gatunków
Zbiornik Wody Stara Orunia to nie tylko zabytkowy obiekt hydrotechniczny, ale także schronienie dla rzadkich gatunków nietoperzy. Stabilna temperatura i wysoka wilgotność panujące w podziemiach stworzyły idealne warunki dla tych nocnych ssaków.
Nocek łydkowłosy – zagrożony gatunek
Wśród mieszkańców zbiornika znajduje się nocek łydkowłosy, jeden z najbardziej zagrożonych gatunków nietoperzy w Europie. Ten rzadki i objęty ścisłą ochroną ssak korzysta z obiektu jako miejsca zimowania i odpoczynku, co czyni Starą Orunię kluczowym elementem w jego ochronie w ramach programu Natura 2000.
Gacek brunatny i inne nietoperze
Podziemia zamieszkują również inne gatunki, takie jak gacek brunatny, nocek duży, nocek Natterera oraz nocek rudy. Zbiornik oferuje im bezpieczne schronienie podczas zimy, a ich obecność świadczy o wyjątkowym mikroklimacie tego miejsca.
Natura 2000 – ochrona siedliska
Obiekt jest częścią sieci Natura 2000, co zapewnia nietoperzom i całemu ekosystemowi należytą ochronę. Program obejmuje zarówno działania konserwacyjne, jak i edukacyjne, które pomagają zwiększyć świadomość ekologiczną mieszkańców i turystów.
Zbiornik Wody Stara Orunia w Kontekście Lokalnym
Położony w malowniczej dzielnicy Orunia, Zbiornik Wody Gdańsk Orunia jest integralnym elementem krajobrazu i historii tej części miasta. Jego lokalizacja w pobliżu terenów zielonych i innych atrakcji czyni go ważnym punktem dla mieszkańców i turystów.
Park Oruński – zielona oaza obok zbiornika
W sąsiedztwie zbiornika znajduje się Park Oruński, jeden z najstarszych parków miejskich w Gdańsku.
Urokliwe alejki, rozległe tereny zielone oraz przepływający przez park Kanał Raduni twwaorzą wyjątkową atmosferę spokoju.
Dla wielu zwiedzających Park Oruński stanowi doskonałe uzupełnienie wizyty na Starej Oruni.
Punkt widokowy Jerzy – panorama Żuław Gdańskich
Nieopodal zbiornika znajduje się punkt widokowy Jerzy, oferujący spektakularny widok na Żuławy Gdańskie. Lokalizacja zbiornika na wzniesieniu była świadomym wyborem inżynierskim, który zapewniał naturalne ciśnienie wody w systemie.
Panorama okolicy pozwala zrozumieć, jak ukształtowanie terenu wpłynęło na rozwój gdańskich wodociągów.
W pobliżu zbiornika przepływa Kanał Raduni, zbudowany w XIV wieku, który przez stulecia zasilał miejskie młyny, a później wspierał działanie nowoczesnych wodociągów.
Spacerując w okolicy, warto zwrócić uwagę na ten element infrastruktury, będący świadectwem inżynieryjnej doskonałości średniowiecza i XIX wieku..
Rewitalizacja i Współczesne Znaczenie
Zbiornik Wody Stara Orunia przeszedł gruntowną rewitalizację, która przywróciła mu dawny blask i przystosowała go do nowych funkcji. Dzięki inwestycjom z lat 2016–2018 obiekt stał się zarówno atrakcją turystyczną, jak i ważnym elementem systemu wodociągowego Gdańska.
Prace rewitalizacyjne 2016–2018
Podczas prac konserwatorskich zabezpieczono konstrukcję przed dalszym niszczeniem. Wzmocniono filary, odnowiono sklepienia i wprowadzono nowoczesne technologie do monitorowania stanu obiektu.
Odtworzono również oryginalne detale architektoniczne, zachowując unikalny charakter zbiornika jako zabytkowego zbiornika wody.
W procesie modernizacji zastosowano keramzyt – ekologiczny materiał budowlany, który poprawił izolację i wzmocnił konstrukcję. Dzięki temu zbiornik stał się bardziej odporny na zmienne warunki atmosferyczne, zachowując jednocześnie swoją funkcjonalność.
Dziś zbiornik nadal pełni kluczową rolę jako rezerwuar wody pitnej, zapewniając zapasy w sytuacjach awaryjnych lub przy wzmożonym zapotrzebowaniu. Jednocześnie działa jako atrakcja turystyczna, przyciągając miłośników historii, architektury i systemu wodociągowego Gdańska.
Ciekawostki i Fakty o Zbiorniku Stara Orunia
Zbiornik Wody Stara Orunia kryje wiele fascynujących historii i szczegółów, które czynią go wyjątkowym obiektem zarówno w skali lokalnej, jak i krajowej. Oto kilka ciekawostek związanych z tym niezwykłym miejscem.
Pręgowo – źródło wody dla zbiornika
Woda dostarczana do zbiornika pochodziła z ujęcia w Pręgowie, będącego kluczowym elementem systemu wodociągowego Gdańska. Tamtejsze źródła, słynące z czystości i wysokiej jakości, zapewniały mieszkańcom zdrową i bezpieczną wodę pitną.
Zbiornik jak „wodna świątynia”
Podziemna konstrukcja zbiornika nazywana jest często „wodną świątynią” dzięki swojej wyjątkowej architekturze.
Sklepienia przypominające gotyckie katedry oraz symetryczne rzędy filarów tworzą monumentalną przestrzeń, która zachwyca zwiedzających zbiornik wody. To także jedno z najbardziej fotogenicznych miejsc w Gdańsku, uwielbiane przez fotografów i miłośników architektury.
Wyjątkowa trwałość konstrukcji
Choć zbiornik został wybudowany ponad 150 lat temu, jego konstrukcja wciąż pozostaje w doskonałym stanie.
To efekt solidnych materiałów, takich jak cegły z Kolibek, oraz przemyślanego projektu technicznego, który jest świadectwem XIX-wiecznego mistrzostwa inżynieryjnego.
Comments